تاثیر بیماری‌های کلیوی بر دهان و دندان

اختلالات و نارسایی‌هایی کلیوی، یکی از بیماری‌هایی است که طی آن کلیه نمی‌تواند عملکرد خود (تصفیه خون) را به خوبی انجام دهد.

به بیان برخی از این مشکلات در محدوده دهان و دندان‌ها می‌پردازیم.

پژوهشگران در یک پیگیری افزون بر ۱۴ ساله متوجه شدند که در مبتلایان به بیماری مزمن کلیه، میزان مرگ و میر در طول ۱۰ سال، ۳۲ درصد بود اما این میزان برای افرادی که علاوه بر بیماری مزمن کلیه بیماری لثه نیـز داشتند، به ۴۱ درصد افزایش می یافت.

از سوی دیگر، این اثر در افرادی نیز که علاوه بر دیابت به بیماری مزمن کلیه مبتلا بودند، مشاهده شد به طوری که میزان مرگ و میر این افراد در عرض ۱۰ سال، به ۴۳ درصد افزایش یافت.

محققان با استناد به این ارتباط، اظهار داشتند که تشخیص بیماری لثه به دندانپزشکان اجازه می دهد به تشخیص بیماری های مزمن و پیشگیری از مرگ زودهنگام ناشی از این وضعیت ها کمک کنند.

در افراد با نارسایی کلیه، از آنجایی که این عضو نمی‌تواند خود به خوبی عمل کند، اوره از خون برداشته نمی‌شود و بر اثر شکسته‌شدن این ماده، آمونیاک به وجود می‌آید که ماده‌ای بدبو است. به همین علت اغلب این افراد در دهان‌شان مزه بدی را حس می‌کنند و به بوی بد دهان دچار می‌شوند.

همین افزایش اوره در خون (اورمیا) با اثر روی سیستم عصبی مرکزی، مشکلات زیادی را برای بیمار ایجاد می‌کند. به طور مثال، کم‌شدن حافظه، خستگی یا افسردگی. همچنین با اثر روی سیستم گوارش، سبب تهوع، استفراغ و احساس مزه فلزی در دهان می‌شود.

در بعضی از مبتلایان تغییرات استخوانی نیز پیش می‌آید. از جمله اینکه تراکم استخوان در فک بیمار کاهش یافته و دندان‌های آنها در بعضی موارد لق و یا دردناک می‌شود. با توجه به مشکلات ذکر شده، بسیاری از افرادی که دچار نارسایی کلیه می‌شوند، ناچار به انجام دیالیز خواهند شد.

براساس تحقیقات صورت گرفته، مشخص شده که سالیانه ۱۰ تا ۱۵ درصد به تعداد افرادی که دیالیز می‌شوند، افزوده می‌شود. پس بهتر است درباره وضعیت سلامت دهان این افراد نیز اطلاعاتی داشته باشیم. برای انجام عمل دیالیز، از دستگاهی برای تمیزکردن خون استفاده می‌شود و همان کاری را که کلیه قادر به انجام آن نیست، به وسیله دستگاه انجام می‌گیرد.

دندان‌پزشکی در بیماری های کلیوی

بیماران با مشکلات کلیوی که نیاز به درمانهای دندانپزشکی دارند در سه گروه قرار می گیرند: بیماران کلیوی تحت درمانهای محافظه کارانه، بیماران تحت درمان به وسیله دیالیز، بیمارانی که کلیه پیوندی دریافت داشته اند . از آنجائیکه این بیماران به سبب مشکلات و درگیریهای ناشی از بیماریشان، از رعایت اصول پیشگیری از بیماریهای دهانی دندانی غافل می شوند، لذا درمانهای دقیق دندانپزشکی در این بیماران کاملا ضروری است .

بیماری مزمن کلیوی، بیماری است که باعث تخریب کلیه ها می شود.این پیشرونده و برگشت ناپذیر است.کلیه ها به حفظ تعادل مواد معدنی و الکترولیت های مانند کلسیم، سدیم و پتاسیم کمک میکند.نقش مهمی در تولید سلول های قرمز خون بازی میکند و اسید و باز خون را متعادل میکند. پس اگر کلیه ها آسیب ببینند نمیتواند وظیفه خودش را بخوبی انجام دهد.

کاهش غیر قابل برگشت عملکرد کلیه که بیشتر از ۳ ماه طول کشیده باشد را نارسائی مزمن کلیه گویند و به مرحلۀ پیشرفته CKD که جهت ادامه حیات به دیالیز یا پیوند نیازباشد را مرحله انتهایی بیماری کلیه یا End Stage Renal Disease – ESRD گویند.

سندرم اورمیک شامل مجموعه علائم بالینی و آزمایشگاهی ناشی از اختلال عملکرد ارگان های مختلف در جریان نارسایی کلیه می باشد.

دیالیز

بهترین زمان انجام درمانهای دندانپزشکی را اولین روز پس از دیالیز توصیه می کنند، چرا که در این فاصله زمانی از یک طرف مفید دیالیز در بدن تظاهر می یابد و از طرف دیکر ریسک خونریزی ناشی از مصرف هپارین کاهش پیدا می کند .

چنانچه نیاز به انجام عمل جراحی دهان باشد، بهتر است فعالیت هموستاز بیمار ارزیابی شود و حداقل ۴۸ ساعت قبل از انجام جراحی مصرف کومارین قطع شود .

به همین دلیل تمامی این بیماران را بدون توجه به نتیجه تست انجام شده بایستی ناقل ویروسها بخصوص ویروس هپاتیت ‏‎B‎‏ در نظر گرفت و کلیه اقدامات ایمنی را در نظر گرفت .

بهتر است درمانهای دندانپزشکی ناقلین ‏‎HIGH RISK‎‏ درمانهای اورژانس محدود شده و درمان آنان در یونیتهای مخصوص جداگانه صورت گیرد .

پیوند کلیه

بعضی از بیماران کلیوی، در نهایت نیاز به پیوند کلیه پیدا می‌کنند. در این بیماران، برای جلوگیری از رد پیوند، از داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی مانند کورتن‌ها استفاده می‌شود. این داروها سبب بروز مشکلاتی در ناحیه دهان و دندان‌ها می‌شوند.

به همین علت لازم است که پیش از انجام پیوند، بیمار به دندانپزشک مراجعه کند تا بعضی درمان‌ها و توصیه‌ها لازم به بیمار داده شود. برای مثال، لازم است دندان‌هایی که قابل ترمیم نیستند، کشیده شوند، بیماری‌های احتمالی موجود در دهان درمان شوند، منابع احتمالی ایجاد عفونت در دهان شناسایی و رفع شوند و همچنین بهداشت دهان به وضعیت مطلوبی برسد.

برای این کار توصیه‌هایی به بیمار می‌شود. به‌طور مثال، استفاده از دهان‌شویه‌های ضد میکروبی به طور روزانه مفید خواهد بود. در مجموع افرادی که چنین بیماری‌هایی دارند، لازم است رسیدگی بیشتر و بهتری به وضعیت سلامت دهان و دندان‌های خود داشته باشند تا احتمال بروز عفونت در آنها تا حد امکان کاهش یابد.